Prawo cywilne

Nieruchomości

Obowiązek utrzymania oraz remontu balkonów we wspólnocie mieszkaniowej.

Niemal zawsze zainteresowanie lokatorów budzi wskazanie podmiotu zobowiązanego do przeprowadzania remontu balkonu w budynku z wyodrębnioną własnością lokali. Przede wszystkim zależy to od kwalifikacji balkonu jako tzw. pomieszczenia przynależnego do lokalu lub też jako części nieruchomości wspólnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Na podstawie orzecznictwa Sądu Najwyższego można stwierdzić, że urządzenia i części budynku, w tym balkony, służące wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali mieszkalnych nie wchodzą w skład nieruchomości wspólnej. Balkon jest w częścią składową lokalu mieszkalnego jako rzeczy w rozumieniu art. 47 § 2 Kodeksu cywilnego, gdyż nie może być od niej odłączony bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany.

Oczywiście status prawny balkonu jest uzależniony od okoliczności konkretnego przypadku, bowiem balkony mogą być zarówno częścią elewacji, spełniającą jedynie funkcję dekoracyjną lub zostać przeznaczone do użytku ogółu właścicieli albo też przynależeć do poszczególnych lokali mieszkalnych i być przeznaczone do wyłącznego użytku ich właścicieli. W ostatnim wypadku, do kosztów utrzymania lokalu w należytym stanie wchodzą również koszty utrzymania oraz ewentualnego odtworzenia balkonu, co obciąża jedynie właściciela lokalu, bowiem balkony służące wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali nie wchodzą w skład nieruchomości wspólnej, jako części składowe lokali mieszkalnych. 

Sąd Najwyższy w jednej ze swoich uchwał stwierdził, że pod pojęciem balkonu jako części budynku stanowiącej część składową lokalu mieszkalnego rozumieć należy tylko część, która służy do wyłącznego użytku właściciela lokalu – przestrzeń wewnętrzna wyodrębniona podłogą oraz balustradą. Wszelkie inne elementy konstrukcji balkonu trwale połączone z bryłą budynku i zazwyczaj umiejscowione na zewnątrz należy kwalifikować jako części budynku, które nie służą wyłącznie właścicielowi konkretnego lokalu mieszkalnego. Powyższe implikuje zakwalifikowanie takich elementów jako stanowiące nieruchomość wspólną, a wszelkie wydatki na remonty czy też bieżącą konserwację obciążają wspólnotę mieszkaniową. Co więcej, w przypadku balkonów złożonych z płyty betonowej oraz barierki metalowej w orzecznictwie spotkać można również stanowisko kwalifikujące cały taki balkon jako część nieruchomości wspólnej.


Znacząca większość przedstawicieli doktryny podziela pogląd, że balkon stanowi część składową lokalu mieszkalnego, a koszty koniecznego remontu obciążają właściciela, a nie wspólnotę mieszkaniową. Oczywiście zgodnie z koncepcją architektoniczną konkretnego budynku, balkony mogą zostać przeznaczone zarówno do użytku ogółu właścicieli albo przynależeć do poszczególnych lokali mieszkalnych i tym samym być przeznaczona do wyłącznego użytku ich właścicieli. Określenie podmiotu odpowiedzialnego, a tym samym ponoszącego ciężar utrzymania oraz remontu balkonów, w związku z występującym sporem o granice własności, nie jest jednak proste. W praktyce mogą istnieć różne rodzaje balkonów, więc nie jest możliwe określenie jednolitego charakteru prawnego balkonu. Powszechnie mamy do czynienia nie tylko z balkonami ściśle związanymi z jednym lokalem, ale również balkonami dostępnymi dla wszystkich w określonym budynku – stanowiące element nieruchomości wspólnej. 

Jeżeli balkon przynależy tylko do jednego mieszkania i służy jego właścicielowi to można przyjąć pogląd, że stanowi on część składową lokalu mieszkalnego, a koszty utrzymania oraz remontu obciążają właściciela. W przypadku balkonów, które służą wyłącznie właścicielom lokali, do których są przynależne i nie stanowią elementu innej konstrukcji budowlanej, mówimy, że są częścią składową lokalu mieszkalnego w rozumieniu art. 47 § 2 Kodeksu cywilnego, bowiem nie mogą być odłączone od lokalu bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości. Postanowienia ustawy o własności lokali nakazują właścicielowi utrzymywać lokal wraz ze wszystkimi jego częściami składowymi. W końcu nie znajduje uzasadnienia obciążanie częścią kosztów remontu balkonów przynależnych do konkretnych lokali, osób mieszkających w innych lokalach, w których na przykład brak jest balkonów.


Właściciel konkretnego lokalu nie dysponuje zazwyczaj środkami technicznymi oraz finansowymi, aby przeprowadzić remont elementów konstrukcyjnych balkonu, co może prowadzić do zaniechania przeprowadzenia niezbędnych prac, wpływając m.in. na bezpieczeństwo nnych właścicieli lokali w danym budynku, jak również osób trzecich.

To do obowiązków wspólnoty mieszkaniowej nalezy dbałość o wygląd zewnetrzny całej nieruchomości, na który składają się również balkony jako dominujący element wizualny budynku, wpłaywający na estetykę elewacji. Powyższe ma bezpośreni wpływ na wartość całej nieruchomości oraz posczególnych lokali mieszkalnych. Tym samym, elewacja oraz elementy składające się na nią nie pełnią jedynie funkcji związanych z poszczególnymi lokalami. W związku z powyższym, część budynku znajdująca się na zewnątrz lokalu mieszkalnego, w tym barierka balkonu, której rodzielenie na część wewnętrzną oraz zewnętrzną nie jest możliwa, musi byc traktowana jako część nieruchomości wspólnej.


Podsumowując, należy rozróżnić elementy balkonu, przyporządkowując jego wewnętrzną część do konkretnego lokalu mieszkalnego, a elementy konstrukcyjne do nieruchomości wspólnej. Powyższe gwarantuje, że wspólnota mieszkaniowa jako podmiot, silniejszy finansowo oraz organizacyjnie od właściciela konkretnego lokalu mieszklanego, jest w stanie zapewnić estetyczne oraz bezpieczne funkcjonowanie balkonów, w tym sprawne przeprowadzenie ich niezbędnych remontów.